Thái Bảo Quận Công – Nguyễn Văn Nhơn

Nguyễn Văn Nhơn hay Nguyễn Văn Nhân, tục gọi là Quan lớn Sen (1753-1822), là một danh tướng thời nhà Nguyễn phục nghiệp. Ông chính là Tổng trấn đầu tiên của Gia Định Thành và là một trong Ngũ hổ tướng  Gia Định.

Nguyễn Văn Nhơn người huyện Vĩnh An, tỉnh An Giang xưa. Ông là con của Minh Đức Hầu Nguyễn Quang và bà Thị Áo. Sinh nhằm thời loạn lạc, ông không được học hành nhiều

Năm Giáp Ngọ (1774), lúc 21 tuổi, ông theo Tống Phúc Hiệp và Nguyễn Khoa Thuyên, làm chức đội trưởng. Lại theo Tống Phúc Hòa, được thăng cai đội.

Năm Đinh Dậu 1777, chúa Nguyễn Nguyễn Phúc Ánh khởi  binh ở Long Xuyên (Cà Mau), ông theo Dương Công Trừng đóng giữ ở Sa Đéc.

Năm Mậu Tuất 1778, được thăng cai cơ.

Năn Nhâm Dần 1782, bị quân Tây Sơn bắt tại Thủ Thiêm (Sài Gòn), nhưng sau đó ông trốn thoát, sang Xiêm tìm chúa Nguyễn. Nhân lúc đó, chúa Nguyễn sai người về nước, ông liền trở lại hợp lực đánh chiếm đất Long Xuyên (Cà Mau).

Năm Ất Mão 1795, ông làm lưu thủ Trấn Biên (Biên Hòa).

Năm Định Tị 1797, về giữ Gia Định, lãnh việc vận lương kiêm việc bộ Hộ.

Năm Nhâm Tuất 1802, Nguyễn Phúc Ánh lên ngôi (Gia Long), phong ông làm Chưởng Chấn võ quân, tước Nhơn Quận công; giữ chức lưu trấn Gia Định trấn đến năm 1805.

Cuối năm ấy nhà Nguyễn bình xong Bắc Hà, ông dâng sớ điều trần 14 khoản xin chấn chỉnh việc học hành và võ bị, được vua Gia Long khen ngợi và được tin cậy hơn…

Năm Mậu Thìn 1808, chấm dứt giai đoạn Gia Định trấn để trở thành Gia Định Thành, ông được cử làm Tổng trấn và Trịnh Hoài Đức làm hiệp Tổng trấn. Vậy, chính ông là vị Tổng trấn đầu tiên ở miền Namkiêm lãnh hai trấn là Bình Thuậnvà Hà Tiêncho đến 1812 thì bàn giao cho Lê Văn Duyệt.

Năm 1819-1820, Nguyễn Văn Nhơn được cử làm Tổng trấn Gia Định Thành một lần nữa.

Năm Tân Tị 1821, thời vua Minh Mạng, ông được điều về kinh đô Huế, sung chức Tổng Tài ở Quốc sử quán.

Mùa xuân năm Nhâm Ngọ 1822, ông mất, thọ 69 tuổi. Hay tin, vua Minh Mạng cho bãi chầu ba ngày, đích thân ban rượu tế, trước khi đưa linh cữu về Gia Định. Nhà vua lại ban cho câu đối:

“Vọng Các hiệu tùng long, trực bá đan tâm huyền nhật nguyệt

Xuân thành bi khử hạc, do lưu chính khí tác sơn hà”

Nghĩa:

“Theo vua nơi Vọng Các, lòng son treo rạng cùng trời đất

Bỏ mình Phú Xuân, khí chính còn lưu với núi sông”

Lại cấp cho trăm mẫu ruộng ở xã Thanh thủy (Phú Vinh, Huế), cho con cháu làm tự điền, được truy tặng là Dực Vận Đồng Đức Công Thần, Đặc Tiến Trụ Quốc Thượng Tướng Quân, Thái Bảo Quận Công.

Năm Giáp Thân 1824, được cho thờ vào Thế Miếu và Miếu trung Hưng công thần.

Năm Tân Mão 1831, lại được truy tặng làm Tráng võ tướng quân, Đô thống phủ Chưởng phủ sự, tước Kinh Môn quận công, thụy là Mục Hiến.

Mộ ông ở ấp Khánh Thuận, làng Tân Khánh, tổng An Thạnh Hạ, cách Sa Đéc hơn 8 km. Trên tấm bình phong phía sau có khắc bài thơ của vua Thiệu Trị ngự chế trong năm 1846.

Ông có một người con gái gả cho vua Thiệu Trị là Lệnh phi Nguyễn Thị Nhiệm.

Tài liệu

(Dùng để tham khảo & đối chiếu)

• Huỳnh Minh, Gia Định xưa, Nxb Văn hóa Thông tin, 2006, tr. 127-128.
• Huỳnh Minh, Vĩnh Long xưa, Nxb Thanh Niên, 2002, tr.72.
• GS Trịnh Vân Thanh, Thành ngữ điển tích danh nhân từ điển, Nxb Hồn thiêng, 1066, tr.876.
• Địa chí An Giangtập I, UBND tỉnh An Giang, 2003.
• Địa chí văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh (Lịch sử), Nxb TP.HCM, 1987, tr. 197.

Trình bày: Đỗ Trọng Danh